Τετραήμερη εκπαιδευτική επίσκεψη στο ερευνητικό κέντρο “Cern” της Ελβετίας

Από τις 30 Οκτωβρίου έως και τις 2 Νοεμβρίου 2014, μαθητές του σχολείου μας από τον Όμιλο Κινηματογράφου, τον Εργαστηριακό Όμιλο Φυσικής-Χημείας και τον Όμιλο Μαθηματικών και Λογοτεχνίας, μαζί με τους συνοδούς καθηγητές μας, τον κ. Βασίλη Καρκάνη, τον κ. Αλέξανδρο Κατέρη, τον κ. Δημήτρη Κοπανά και την κ. Σοφία Κουρουτσίδου, είχαμε τη μοναδική ευκαιρία να ταξιδέψουμε στην Ελβετία και να επισκεφτούμε το ερευνητικό κέντρο CERN. Οι εικόνες από αυτό το τετραήμερο θα μας μείνουν αξέχαστες. Δεν ήταν μόνο τα πανέμορφα ελβετικά τοπία και οι γραφικές πόλεις που μας εντυπωσίασαν. Αυτό το ταξίδι ήταν για όλους μας μια εμπειρία ζωής, αφού χάρη σε εκλεκτούς Έλληνες επιστήμονες, όπως ο κος Τράκας από το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και η κα Χατζηφωτιάδου που εργάζεται στο CERN, είχαμε την απίστευτη εμπειρία ?σε αντίθεση με άλλα σχολεία που πηγαίνουν στο CERN? να δούμε από κοντά τις εγκαταστάσεις του πειράματος ALICE.

Πιο συγκεκριμένα, φορώντας κράνη και κατεβαίνοντας ανά ομάδες με ασανσέρ σε έναν χώρο 60 μέτρα κάτω από τη γη, είδαμε από κοντά τον ανιχνευτή του πειράματος ALICE (16m ύψος και πλάτος, επί 25m μήκος!). Ο κύριος σκοπός του ALICE (A Large Ion Collider Experiment) είναι να μελετήσει τις ιδιότητες της ύλης που δημιουργείται κατά τη διάρκεια συγκρούσεων βαρέων πυρήνων, όπως αυτός του μολύβδου, στην εξαιρετικά υψηλή ενέργεια του LHC (δηλαδή, Large Hadron Collider ή ο Μεγάλος Αδρονικός Επιταχυντής). Η προσδοκία είναι ότι αυτή η κατάσταση θα είναι παρόμοια με την αρχέγονη κατάσταση της ύλης που ονομάζεται πλάσμα Quark-Gluon και που, σύμφωνα με την Θεωρία του Καθιερωμένου προτύπου, υπήρξε αμέσως μετά από το Big-Bang. Όλα αυτά που μαθαίναμε τόσο καιρό στη Φυσική ξαφνικά απέκτησαν εικόνα! Κι εμείς ήμασταν εκεί, βλέπαμε τις εγκαταστάσεις από κοντά και, βέβαια, είχαμε την ευκαιρία να τις φωτογραφίσουμε και να τις βιντεοσκοπήσουμε! Την εμπειρία μας φρόντισε να την εμπλουτίσει με τις γνώσεις της η κα Χατζηφωτιάδου, που μας ξενάγησε στους χώρους και μας εξήγησε την όλη διαδικασία όσο πιο απλά μπορούσε. Ιδιαίτερα μάλιστα κατατοπιστική ήταν και η σχετική έκθεση που υπήρχε στο ισόγειο του κτηρίου, στην οποία με εικόνες, κείμενα, comic και βίντεο αποτυπωνόταν εν συντομία η πορεία δημιουργίας του σύμπαντος και η σημασία της πραγματοποίησης του πειράματος ALICE για την επιστήμη της Φυσικής.

Η παραμονή μας στους χώρους του CERN, σε αντίθεση με των άλλων σχολείων που επισκέπτονται το συγκεκριμένο ερευνητικό κέντρο, ήταν πολύωρη (από το πρωί έως το απόγευμα). Στο διάστημα αυτό, εκτός των άλλων εκθέσεων και των χώρων που είδαμε, παρακολουθήσαμε master class από έναν εξαιρετικό νεαρό Έλληνα ερευνητή, το Στέφανο, και μαζί του επισκεφτήκαμε και την εγκατάσταση του πειράματος ATLAS. Πρόκειται για μία τεράστια ανιχνευτική διάταξη σε συγκεκριμένο σημείο της περιφέρειας του επιταχυντή LHC. Πρόκειται για έναν κύλινδρο «ξαπλωμένο» με μήκος 46m και διάμετρο 25m που έχει βάρος περίπου 7.000 τόνους. Στην πραγματικότητα αποτελείται από επιμέρους εσωτερικούς ομοαξονικούς κυλίνδρους καθένας από τους οποίους αποτελεί ένα στρώμα ανιχνευτών. Υπάρχει ο λεγόμενος ?Inner Detector? που καταγράφει με μεγάλη ακρίβεια τροχιές παραγομένων σωματιδίων από τις συγκρούσεις, τα καλορίμετρα που καταγράφουν τις ενέργειες σωματιδίων που σταματούν γρήγορα και το φασματόμετρο μιονίων για τον προσδιορισμό της τροχιάς των μιονίων, σωματίδια που παράγονται από τη σύγκρουση και προχωρούν αρκετά πριν σταματήσουν. Το ATLAS διαθέτει και διατάξεις ισχυρών μαγνητών διότι υπό την επίδραση του μαγνητικού πεδίου επιτυγχάνεται διαχωρισμός των τροχιών των σωματιδίων ανάλογα με το είδος του καθενός. Έτσι καταλαβαίνουμε τί είδους σωματίδια είναι αυτά που παρατηρούμε.

Στο επιχειρησιακό κέντρο του ATLAS, όπου όλοι είχαμε δει στην τηλεόραση όταν οι επιστήμονες πανηγύριζαν την ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs που λύνει το μυστήριο της απόδοσης μάζας στα σώματα, καθισμένοι κάτω σαν μια παρέα όλοι μαζί, κάναμε μια απίστευτη συζήτηση με το Στέφανο, ο οποίος μάς έλυσε πολλές απορίες, δίνοντάς μας περαιτέρω ώθηση για την ενασχόλησή μας με τα θέματα της θεωρητικής Φυσικής. Και γιατί όχι; Σε μερικά χρόνια, ίσως κάποιος από εμάς να είναι αυτός που θα ξεναγεί μαθητές στο CERN! Όλοι άλλωστε θα θέλανε να δουλέψουν σε ένα τόσο σπουδαίο ερευνητικό κέντρο, με το οποίο συνεργάζονται χιλιάδες άνθρωποι, από δεκάδες χώρες και εκατοντάδες άλλα ερευνητικά κέντρα.

Όσο για τη διαμονή στην Ελβετία; Ποιος δε θα ήθελε να μένει εκεί, σε πανέμορφες πόλεις που διασχίζονται από ποτάμια ή βρίσκονται δίπλα στην τεράστια λίμνη Λεμάν. Εμείς, στο πλαίσιο της εκδρομής μας, είχαμε την ευκαιρία να πάρουμε μια καλή γεύση από πολλές από αυτές. Πρώτα πρώτα, περπατήσαμε με τις ώρες σε γερμανόφωνα καντόνια, όπως στους πεζόδρομους της Ζυρίχης, δίπλα στον ποταμό Λιμάτ, στα σοκάκια της πανέμορφης Βέρνης, όπου είδαμε και τον χαρακτηριστικό αρκούδο να κοιμάται δίπλα στον ποταμό, και, τέλος, στην τεράστια ξύλινη γέφυρα της γραφικής Λουκέρνης, της γνωστής για το μνημείο με το τραυματισμένο μαρμάρινο λιοντάρι.

Έπειτα, ακολουθήσαμε την παραλίμνια διαδρομή των γαλλόφωνων πόλεων, ξεκινώντας από το Βεβέ με το κάστρο Σινιόν, συνεχίζοντας προς το Μοντρέ με τους κύκνους και το άγαλμα του Σαρλό, προχωρώντας έπειτα στη (γνωστή από την ομώνυμη συνθήκη) Λωζάνη, με τον ωραίο καθεδρικό ναό, και καταλήγοντας τέλος στη Γενεύη, με την ωραία αγορά. Εκεί δίπλα ήταν και το ?σπίτι? μας: πέρα από τα σύνορα, σε γαλλικό έδαφος, στην πόλη Ανεμάς. Φάγαμε και καλά! Και δεν ήταν μόνο τα λουκάνικα! Είχαμε την ευκαιρία να πάμε και στο γαλλόφωνο παραδοσιακό χωριό Γκριγέρ, το οποίο φημίζεται μεν για τα καταπράσινα τοπία του, αλλά και για την παραγωγή του ομώνυμου τυριού, το οποίο είναι κατάλληλο και για fondue (λιωμένο).

Θέλετε να σας πούμε κι άλλα; Η περιγραφή των εμπειριών μας από αυτήν την εκδρομή δεν έχει τελειωμό. Κάντε όμως λίγη υπομονή! Σε λίγο καιρό θα ολοκληρώσουμε το ντοκιμαντέρ που φτιάχνουμε για το CERN, στο οποίο βέβαια θα συμπεριλάβουμε και εικόνες από όλη την τετραήμερη εξόρμησή μας στην Ελβετία!