ΟΜΙΛΗΤΕΣ
Σκέψεις για τη διδασκαλία της Λογοτεχνίας.
Για τη διδασκαλία της Ιστορίας στη Μέση Εκπαίδευση, 10 +1 προτάσεις για συζήτηση.
Το μάθημα της Φιλοσοφίας ως εισαγωγή στην ηθική της δημοκρατίας.
Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από την ιδεολογία του άμεσου και γρήγορου οικονομικού οφέλους, η διδασκαλία των θεωρητικών και ανθρωπιστικών μαθημάτων τίθεται ολοένα και περισσότερο εν αμφιβόλ?. Για όλους όμως όσοι πιστεύουμε ότι ο Όμηρος και η Βίβλος, ο Πλάτωνας και ο Αριστοτέλης, ο Ρακίνας και ο Πασκάλ, ο Σολωμός και ο Σεφέρης διαθέτουν αιώνια ακτινοβολία και αξία, το ερώτημα τι και πώς θα διδαχθεί στο σχολείο δεν μπορεί επ? ουδενί να καθορίζεται με τα κριτήρια της αγοράς. Τα «σπουδαία άχρηστα», κατά τον Σταύρο Ζουμπουλάκη, ή η «χρησιμότητα του άχρηστου», κατά τον Νούτσιο Όρντινε, είναι ακριβώς αυτά που ορίζουν την αληθινά πνευματική διάσταση του σχολείου.
Επιπροσθέτως, η ευρωπαϊκή και διεθνής εμπειρία δείχνει ολοένα και περισσότερο ότι το σχολείο διέρχεται μια τριπλή κρίση: κρίση αυθεντίας, κρίση μετάδοσης, κρίση κοινωνικής νομιμοποίησης. Τα μοντέλα εκείνα της μάθησης που επικεντρώνονται όχι στο τι αλλά στο πώς διδάσκουμε και προάγουν, συνακόλουθα, την αντίληψη της διδασκαλίας ως «επικοινωνίας», φαίνεται ότι επιτείνουν αυτή την κρίση, εξωθώντας τον καθηγητή στον ρόλο ενός εμψυχωτή ανηλίκων. Σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπως η Γαλλία, οι ανεπάρκειες του λεγόμενου «μαθητοκεντρικού» μοντέλου έχουν επαναφέρει στο τραπέζι της συζήτησης την έννοια της μετάδοσης ως κύριου πυλώνα της διδασκαλίας του δημοκρατικού σχολείου, όπως επισημαίνει ο σπουδαίος Γάλλος φιλόσοφος Μαρσέλ Γκωσέ (Marcel Gauchet, κ.ά, Trasmettre, Apprendre, Stock, Παρίσι, 2014).
Τα ζητήματα αυτά σχετίζονται με όλα τα αντικείμενα διδασκαλίας του σχολείου και, πρωτίστως, με τα ανθρωπιστικά και τα εν γένει θεωρητικά, διότι αυτά είναι που αμφισβητούνται και πλήττονται περισσότερο. Το σχολείο δεν μπορεί όμως να είναι μόνο ή πρωταρχικά «σχολείο δεξιοτήτων», να προσαρμόζεται δηλαδή σε αυτό που ορίζει η αγορά. Το σχολείο οφείλει, μέσα από τα σπουδαία αντικείμενα που διδάσκει, να μεταδίδει τη γνώση και να συγκροτεί τη σκέψη των μαθητών. Αυτή είναι η μεγάλη πνευματική και ηθική του αποστολή που το εξύψωσε σε θεμελιώδη θεσμό του ευρωπαϊκού Διαφωτισμού.
Πώς τίθεται σήμερα το ζήτημα της διδασκαλίας και της μετάδοσης των ανθρωπιστικών μαθημάτων; Ποιος είναι ο ρόλος και η αποστολή τους; Σε ποιο μαθητή, σε ποιον άνθρωπο και σε ποιον αυριανό πολίτη αποσκοπούμε διδάσκοντας σήμερα αρχαία ελληνικά και λατινικά, λογοτεχνία και ιστορία, ποίηση και φιλοσοφία; Είναι αναγκαία σήμερα, περισσότερο από ποτέ, μια πολιτική φιλοσοφία της εκπαίδευσης, ένας στοχασμός δηλαδή για τη σημασία και το περιεχόμενο των ανθρωπιστικών μαθημάτων αλλά και τη λειτουργία ευρύτερα των εκπαιδευτικών θεσμών μέσα στη δημοκρατική πόλη.