ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ.
Είναι μάλλον σαφές πως η διδασκαλία δεν απαιτεί μονάχα γνώση του αντικειμένου που διδάσκεται. Ένας πρωτοπόρος επιστήμονας δεν είναι υποχρεωτικά καλός δάσκαλος, ένας δεξιοτέχνης μουσικός επίσης δεν είναι υποχρεωτικά καλός δάσκαλος. Για τον ερευνητή αυτό μπορεί να οφείλεται στην αδυναμία του να μεταδώσει τις γνώσεις του. Ο μουσικός όμως έχει να αντιμετωπίσει έναν επιπλέον παράγοντα: η μουσική αποτελεί μεταξύ άλλων και τέχνη. Άρα δεν πρόκειται μόνον για μετάδοση γνώσεων αλλά και για μύηση στην τέχνη της μουσικής. Προσωπικά πάντως, δεν θεωρώ πως τα παραπάνω αποτελούν εμπόδιο, αλλά ότι αντίθετα αφήνουν περιθώρια για πολλές διαφορετικές προσεγγίσεις.
Η μουσική διδάσκεται. Εκείνος που θέλει να τη σπουδάσει σήμερα στην Ελλάδα, μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε τέσσερα διαφορετικά τμήματα μουσικών σπουδών. Από αυτά το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου φαίνεται να προσφέρει μια διαφορετική προσέγγιση στο θέμα. Μια τέτοια εντύπωση δημιουργήθηκε τουλάχιστον σε εμένα, όταν συνειδητοποίησα πως ορισμένοι πολύ αξιόλογοι μουσικοί της ελληνικής τζαζ, τους οποίους γνώριζα για το έργο τους, έχουν σπουδάσει εκεί. Mερικοί είναι ταυτόχρονα και δάσκαλοι, ενώ ένας μάλιστα έχει δημιουργήσει ένα σχήμα αποκλειστικά με εικοσάριδες μαθητές από το Ιόνιο!
Για το Τμήμα του Ιονίου και για τις σπουδές σε αυτό απευθυνθήκαμε στον καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου κ. Κώστα Καρδάμη, ο οποίος διδάσκει Ιστορία της Νεοελληνικής Μουσικής. Έχει αποφοιτήσει και ο ίδιος από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου το 2000. Τα ιδιαίτερα ερευνητικά του ενδιαφέροντα αφορούν την ελληνική μουσική του 18ου-19ου αιώνα και το μουσικό θέατρο. Επιπλέον επιμελείται από το 2003 το αρχείο του Μουσείου της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κέρκυρας. Η σχέση του με τη μουσική δεν περιορίζεται μόνον στην θεωρία αφού στις παράλληλες δραστηριότητές του προστίθεται και η ενασχόλησή του με την τούμπα. Ο κ. Καρδάμης δέχτηκε την πρόσκλησή μας για μία συνέντευξη με θέμα τις σπουδές στο ΤΜΣ και τις ιδιαιτερότητητές του. Τον ευχαριστούμε και από τη θέση αυτή για τον χρόνο που διέθεσε και για την προθυμία με την οποία απάντησε σε όλα τα ερωτήματά μας.
Αξιότιμε κ. Καθηγητά,
στην Ελλάδα λειτουργούν τέσσερα τμήματα μουσικών σπουδών: το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, και τα ομώνυμα τμήματα του ΕΚΠΑ, του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, καθώς και το Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης στο Πανεπιστήμιου Μακεδονίας. Σε αυτά θα μπορούσαμε να προσθέσουμε και το πρόγραμμα μουσικών σπουδών στο πανεπιστήμιο της Λευκωσίας, στην Κύπρο. Προφανώς δεν παρέχουν την ίδια εκπαίδευση, αφού το καθένα εστιάζει σε διαφορετικά πράγματα. Θα θέλαμε από εσάς να μας πείτε:
Σε ποιόν απευθύνεται το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και τι προσφέρει στον σπουδαστή παραπάνω από τα άλλα αντίστοιχα μουσικά τμήματα στην Ελλάδα;
Το ΤΜΣ/ΙΠ απευθύνεται σε οποιονδήποτε επιθυμεί να ασχοληθεί με την επιστήμη και την τέχνη της μουσικής και, όπως και στα υπόλοιπα Τμήματα, απαιτείται η εξέταση στην Υπαγόρευση Μουσικού Κειμένου και στην Αρμονία. Αυτά εξασφαλίζουν και το ελάχιστο, ώστε ένας φοιτητής ή μια φοιτήτρια να ανταποκριθεί σε ένα πολυδύναμο και πολυσχιδές πρόγραμμα που εκτείνεται από τη μουσική ερμηνεία μέχρι την πρωτότυπη συνεισφορά σε τομείς, όπως η μουσική ψυχολογία, τα μουσικά παιδαγωγικά, η σύνθεση ηλεκτρονικής μουσικής, καθώς και την πρωτογενή έρευνα και χρήση των πηγών της μουσικής.
Στο τμήμα σας, είναι διαφορετική η σχέση καθηγητή-σπουδαστή (και πόσο); Αυτοί οι «ρόλοι» είναι απόλυτοι;
Μάλλον θα πρέπει να ερμηνεύσω την ερώτηση, εάν οι καθηγητές είναι «απόμακροι» σε σχέση με τους φοιτητές. Αν αυτό εννοείτε, τότε διαφωνώ στη βάση του ερωτήματος, διότι διδασκαλία και δημιουργία νέων επιστημόνων «εξ αποστάσεως» δεν είναι συμβατές συνθήκες. Φυσικά, όλοι οι συνάδελφοι απαιτούν από τους φοιτητές να υπερβαίνουν καθημερινά τους εαυτούς τους και να μην παραμένουν στις συμβατικές, και εξ ορισμού γεμάτες γενικεύσεις, πληροφορίες που αποκόμισαν στην προ της εισαγωγής τους στο ΑΕΙ περίοδο (ιδιαιτέρως στον τομέα της μουσικής). Η βιωματική σχέση με τη γνώση είναι συστατικό στοιχείο οποιασδήποτε απόπειρας διδασκαλίας.
Μέχρι ποιο σημείο η μουσική (όπως κάθε τέχνη) μπορεί να διδαχθεί; Στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο υπάρχουν στιγμές που, ενώ σε άλλους τομείς θα αποτελούσαν μαθησιακή διαδικασία, να αντιμετωπίζονται διαφορετικά;
Τα πάντα είναι θέμα αφενός του δασκάλου και αφετέρου διάθεσης για μάθηση από την πλευρά του φοιτητή. Κομβική είναι και η δημιουργία αμοιβαίας και ειλικρινούς σχέσης εμπιστοσύνης μεταξύ τους. Φυσικά, όσοι βλέπουν ότι η εισαγωγή σε ένα ΑΕΙ είναι το τέλος της μαθησιακής διαδρομής τους με έπαθλο άνευ άλλης προσπάθειας ένα πτυχίο στο μέλλον, τότε χάνουν όλη αυτή τη συνταρακτική περίοδο που είναι τα φοιτητικά χρόνια. Το ενδιαφέρον μέρος της μαθησιακής πορείας ξεκινά στο πρώτο έτος του ΑΕΙ και δεν τελειώνει το καλοκαίρι των Πανελλαδικών! Το ίδιο το πρόγραμμα σπουδών σε ωθεί να μαθαίνεις πολύ περισσότερα από τον απλό χειρισμό μουσικών οργάνων, την «ακαδημαϊκή» σύνθεση ή το αναμάσημα ήδη ξεπερασμένων βεβαιοτήτων. Όσο πιο γρήγορα κανείς προσεγγίσει τη μουσική στην ολότητά της, τόσο πιο εύκολα ξεπερνιέται αυτό που λέτε «μαθησιακή διαδικασία» και μπαίνει κανείς στον μαγικό κόσμο της πρωτότυπης χρήσης της πληροφόρησης ή της γνώσης.
Τί ήταν εκείνο που σας ώθησε να σπουδάσετε μουσική και στη συνέχεια να ασχοληθείτε με την ιστορία της μουσικής, όπως φαίνεται από το έργο σας;
Από νεαρή ηλικία είχα την τύχη να αποτελώ μέρος της κερκυραϊκής μεταπολιτευτικής πραγματικότητας και των, θετικών και αρνητικών, δεδομένων της. Ως μέλος της μπάντας της Φιλαρμονικής Εταιρείας Κερκύρας (ιδρύθηκε το 1840 και αποτελεί τον αρχαιότερο μουσικοεκπαιδευτικό οργανισμό της νεώτερης Ελλάδας) και ως πολίτης της Κέρκυρας μεγάλωσα μέσα σε ένα περιβάλλον, στο οποίο η ιστορικότητα ήταν και είναι μια καθημερινή εμπειρία και υπόμνηση. Οπότε νομίζω ότι κάπου εδώ ξεκίνησαν όλα. Η συνειδητοποίηση του κενού στην ιστορική έρευνα και των τρόπων, δια των οποίων ενδεχομένως αυτά θα μπορούσαν να καλυφθούν ήρθαν μέσα από τις πανεπιστημιακές σπουδές μου και τους εξαιρετικούς ανθρώπους, Δασκάλους και, εδώ και καιρό, συναδέλφους που γνώρισα εκεί.
Τι νιώθετε πως έχετε κερδίσει σε προσωπικό επίπεδο από την παρουσία σας σε αυτόν τον χώρο: δηλαδή τον χώρο της Μουσικής και το Μουσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου;
Θα έλεγα, την δυνατότητα να προσφέρω στην κοινωνία μου και στη διεθνή επιστημονική κοινότητα πρωτότυπες ιδέες, πέρα του συμβατικού θεάσεις και άγνωστες πληροφορίες, αλλά και την χαρά να επιχειρώ να μεταδίδω σε όσους επιθυμούν τις όποιες γνώσεις, ιδέες και εμπειρίες (οι τελευταίες, άλλωστε, είναι το άθροισμα των λαθών μας, τα οποία δέον να μην επαναλαμβάνονται από κανέναν και καμία).
Πόσοι νέοι αφιερώνονται σήμερα στην Μουσική επαγγελματικά; Και τι δυνατότητες υπάρχουν αντικειμενικά;
Θα δανειστώ την κουβέντα ενός φίλου από τις Η.Π.Α., ο οποίος πρόσφατα μου έλεγε (βλέποντας και την κατάσταση στην πατρίδα του) «It?s inhumane time for humanities», δηλ. «είναι απάνθρωποι καιροί για τις ανθρωπιστικές επιστήμες». Το σύστημα μουσικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα δεν έχει καταφέρει ακόμη να λύσει δομικά ζητήματά του, ακόμη και σε αυτή τη δύσκολη και απαιτητική περίοδο, όπου κάτι τέτοιο θα έπρεπε να ήταν ήδη λυμένο. Οπότε, οι όποιοι ταλαντούχοι μουσικοί προσπαθούν να βρουν μόνοι τους λύσεις και κατά κύριο λόγο βλέπουν την καριέρα τους στο εξωτερικό. Όσοι ασχολούνται με τις μουσικές επιστήμες, αυτός είναι ένας πολυεπίπεδος τομέας που τον ανακαλύπτουν στα Τμήματα Μουσικών Σπουδών. Φυσικά, η μουσική επιστήμη και τέχνη, εάν στηρίζεται σε στέρεες γνώσεις, πολύπλευρη προσέγγιση και πρωτότυπη σκέψη συνεχίζει να αποτελεί έναν αρκετά ασφαλή χώρο επαγγελματικής αποκατάστασης.
Περιοριζόμενοι στους αποφοίτους των μουσικών τμημάτων: Τι επαγγελματικές προοπτικές έχουν οι απόφοιτοι; Ειδικότερα οι απόφοιτοι της Κέρκυρας πού θα μπορούσαν να σταδιοδρομήσουν;
Το πρόγραμμα σπουδών προσφέρει τη δυνατότητα σταδιοδρομίας και στο εσωτερικό και στο εξωτερικό. Δεν θα περιοριστώ μόνο στα αυτονόητα (ειδίκευση σε όργανα ορχήστρας, πιάνο, τσέμπαλο, «παλαιά» (βλ. προκλασική) μουσική, φωνητική κλπ) και στον ιδιαιτέρως ενεργό τομέα της μουσικής τζαζ, αλλά θα υπογραμμίσω και τον τομέα της μουσικής σύνθεσης («συμβατικής» ή «κλασικής» και ηλεκτρονικής) και τον τομέα της μουσικής τεχνολογίας (ηχοληψία, επεξεργασία ήχου, μουσική παραγωγή). Στην υπό τον γενικό τίτλο κατεύθυνση των Μουσικών Επιστημών πέρα από τους τομείς της Ιστορικής και της Συστηματικής Μουσικολογίας, υπάρχει ο ιδιαιτέρως ενδιαφέρον τομέας της Μουσικής Ψυχολογίας και εκείνος των Παιδαγωγικών. Όλα τα παραπάνω, καθώς και η σαφής αναφορά στο πτυχίο της ειδίκευσης του κάθε φοιτητή ή φοιτήτριας, δίνουν τη δυνατότητα των αποφοίτων να σταδιοδρομήσουν σε επαγγέλματα ή τομείς, όπως μουσικός συνόλων, εκπαιδευτικός μουσικής, μουσικός παραγωγός, μουσικός ψυχολόγος, μουσικός ειδικής αγωγής. μουσικός ερευνητής, τεκμηριωτής και διαχειριστής μουσικών αρχείων, συνθέτης, ηχολήπτης, μουσική δημοσιογραφία, μουσική κριτική, στέλεχος ερευνητικών ή συναφών κέντρων κ.α. Έμφαση δίδεται σε ειδικότητες που σχετίζονται με την ελεύθερη αγορά εργασίας.
Υποβολή απάντησης