Τα γκράφιτι στο Πολυτεχνείο

ΓΡΑΦΕΙ: Η ΑΘΗΝΑ-ΓΕΩΡΓΙΑ ΚΟΥΜΕΛΑ.

Πριν από λίγες μέρες, ένα πρωί ξυπνήσαμε και είδαμε τους γκρι τοίχους του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου να είναι ζωγραφισμένοι με ασπρόμαυρα αφηρημένα σχέδια. Μέσα σε ένα βράδυ το κτήριο είχε αλλάξει όψη εντελώς. Όλοι έμειναν έκπληκτοι με το πώς ένα τόσο μεγάλο έργο ολοκληρώθηκε μέσα σε μια μόνο νύχτα, χωρίς να το πάρει είδηση κανείς. Κάποιοι το θεώρησαν ως προσβολή στην ιστορικότητα του κτηρίου και βανδαλισμό. Άλλοι ως μια καλλιτεχνική παρέμβαση που αναβάθμισε το χώρο και ενίσχυσε το κλίμα ελευθερίας που αντιπροσωπεύει. Όπως και να έχει το πράγμα, η πρώτοι νίκησαν καθώς οι εργασίες αποκατάστασης του κτηρίου έχουν ήδη ξεκινήσει. Προσωπικά ωστόσο, τάσσομαι υπέρ της δεύτερης άποψης.

Το βασικό επιχείρημα που μεταχειρίζονται όσοι θεωρούν το γκράφιτι βανδαλισμό – πέρα από το γεγονός ότι ως πράξη το γκράφιτι σε δημόσιο χώρο θεωρείται γενικότερα καταπάτηση δημόσιας περιουσίας και άρα παράνομη – ήταν ότι η επέμβαση δε σεβόταν την ιστορικότητα του χώρου. Αυτό αξίζει λίγη περισσότερη σκέψη, καθώς πρέπει να διασαφηνίσουμε το χαρακτήρα που είχε το Πολυτεχνείο στο παρελθόν και στο παρόν. Το Πολυτεχνείο δεν είναι ένας ιστορικός χώρος όπως όλοι οι άλλοι. Πρώτον, είναι ένας χώρος που χρησιμοποιείται, και καλά κάνει και χρησιμοποιείται: προβολές ταινιών, συνελεύσεις, συζητήσεις, παραστάσεις και δωρεάν μαθήματα είναι συχνές δραστηριότητες εκεί και γίνονται αφιλοκερδώς. Έχουν χαρακτήρα αλληλεγγύης, προέρχονται από τη νεολαία για τη νεολαία και κρατάνε ζωντανό το πνεύμα του αγώνα και της δημιουργικότητας με τον οποίο έχει ταυτιστεί ιστορικά το κτήριο. Το Πολυτεχνείο όπως και τότε, ανήκει στη νεολαία. Νομίζω πως οι πιθανότητες οι δημιουργοί του γκράφιτι να μην προέρχονται ή να μη σχετίζονται με αυτή είναι ελάχιστες. Επομένως αποτελεί μια παρέμβαση σε ένα χώρο που ουσιαστικά τους ανήκει. Μια παρέμβαση που τιμά αυτούς που τότε δε δείλιασαν να κάνουν άλλες παρεμβάσεις για να διεκδικήσουν την ελευθερία τους και τη ζωή τους. Άλλωστε, πριν από το γκράφιτι, οι τοίχοι του πολυτεχνείου κοσμούνταν από την χαρακτηριστική λίγδα της Αθήνας που προκαλείται από τα καυσαέρια και άλλου είδους επιγραφές και ζωγραφιές, σαφώς πιο άτεχνες. Άρα το γκράφιτι μάλλον ήρθε να διορθώσει κάτι ήδη λερωμένο και όχι να καταστρέψει το κάλλος ενός ιστορικού κτηρίου. Η ιστορικότητα του κτηρίου καταβαραθρώνεται από την απόφαση να σβηστεί το γκράφιτι, που στέλνει εμμέσως μήνυμα κατά της ελεύθερης έκφρασης.

Επομένως, δεν είναι το γκράφιτι που μειώνει την ιστορικότητα του Πολυτεχνείου, ίσα-ίσα δρα υπέρ της. Καλό θα ήταν να μην αποστειρώνονται τέτοιοι χώροι, να μη γίνονται απλησίαστοι με πρόσχημα την ιστορικότητά τους αλλά να παραμένουν ζωντανοί ως σημεία και αφορμές παρέμβασης, καλλιτεχνικής και όχι μόνο.