Irvin D. Yalom, Η θεραπεία του Σοπενάουερ, Μυθιστόρημα,  μετ. Ευαγγελία Ανδριτσάνου, επιμ. Σταύρος Πετσόπουλος, Εκδόσεις Άγρα, Αθήνα 2011

ΓΡΑΦΕΙ: Η ΜΑΡΙΝΑ ΜΑΛΑΓΑΡΔΗ.

Στο βιβλίο αυτό ο Γιάλομ στήνει μια υπέροχη ιστορία γύρω απ’ τον τελευταίο χρόνο μιας ομαδικής ψυχοθεραπείας περιδιαβαίνοντας λογοτεχνικά το χώρο της φιλοσοφίας και της ψυχοθεραπείας.

Ο ψυχοθεραπευτής Τζούλιους( Ίρβιν Γιάλομ), ο οποίος πληροφορείται ότι πρόκειται να πεθάνει γιατί έχει καρκίνο και αποφασίζει ότι ο καλύτερος τρόπος να περάσει την τελευταία περίοδο της ζωής του είναι να συνεχίσει το έργο του, συναντά έναν παλιό ασθενή του, τον Φίλιπ , με πολλά ψυχικά προβλήματα και εμμονές, ο οποίος είχε ως πρότυπο ζωής το Γερμανό φιλόσοφο Σοπενάουερ, με την πίστη ότι θα κατάφερνε να γιατρευτεί ψυχικά, αν μιμούταν τον τρόπο ζωής του φιλοσόφου. Ο Τζούλιους καταφέρνει να εντάξει τον απόμακρο Φίλιπ στην ομάδα ψυχοθεραπείας και περιγράφει πολύ παραστατικά τις σχέσεις που δημιουργούνται ανάμεσα στα μέλη της ομάδας, τα προβλήματα τους και  τις σχέσεις τους με τους άλλους.

Στο μυθιστόρημα ουσιαστικά συγκρούονται δύο διαφορετικά μοντέλα ζωής, αυτό που προτείνει ο Σοπενάουερ, μέσω του Φίλιπ, κι αυτό που προτείνεται από τον Γιάλομ. Ο Άρθουρ Σοπενχάουερ (1788-1860), γνωστός ως φιλόσοφος της απαισιοδοξίας, ήταν μοναχικός, γεμάτος άγχος και φοβίες για τις αρρώστιες και για την οικονομική του κατάσταση, καχύποπτος με όλους, χωρίς ανθρώπινες σχέσεις (οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές, εργασιακές). Έζησε τη ζωή του μακριά απ? τον κόσμο και τις μικροχαρές της, ως παρατηρητής, χλευάζοντας τα πάντα. Πεσιμιστής και μισάνθρωπος πίστευε ότι πρέπει να παραιτηθούμε από τις επιθυμίες μας, από τα θέλω μας, για να πετύχουμε την αταραξία της ψυχής και του πνεύματος μας, επιλέγοντας τον ασκητισμό, δηλαδή τη φυγή από την πραγματικότητα. Ο Γιάλομ δείχνει ειλικρινή σεβασμό στο έργο του φιλοσόφου, ο οποίος επεξεργάστηκε μια θεωρία της βούλησης στο έργο του «Ο κόσμος ως Βούληση κι ως Παράσταση», δείχνοντας τον καθοριστικό ρόλο των επιθυμιών του ανθρώπου στη ζωή του, ανοίγοντας έτσι νέους δρόμους στην επιστήμη, και επηρέασε βαθύτατα τον Νίτσε και τον Φρόιντ. Ο Γιάλομ όμως ανήκει στην υπαρξιακή ή ανθρωπιστική σχολή της ψυχοθεραπείας, η οποία τονίζει το ρόλο της βούλησης στην ψυχοθεραπεία και πιστεύει στην ελευθερία της βούλησης σύμφωνα με την  αρχαιοελληνική αντίληψη περί ελευθερίας. Η ελευθερία της βούλησης έχει όρια και είναι υπόθεση του καθενός από εμάς, με βάση τα δεδομένα του, να θέσει τα όρια των δικών του επιθυμιών και θέλω, διαφορετικά θα οδηγηθούμε σε νευρώσεις. «Η νεύρωση είναι μια κοινωνική κατασκευή» γράφει ο Γιάλομ κι ο πολιτισμός μας σήμερα, όπως είναι δομημένος, οδηγεί τα άτομα σε νευρώσεις. Μπερδέψαμε πολύ τα πράγματα, τις ανθρώπινες σχέσεις, τα ουσιώδη με τα επουσιώδη? και φτάσαμε να μας χρειάζεται ψυχίατρος!

Έτσι, ο ψυχοθεραπευτής Τζούλιους (Γιάλομ) προτείνει στον ήρωα του βιβλίου Φίλιπ, αντί του μισανθρωπισμού και της απομόνωσης, ένα διαφορετικό μοντέλο ψυχοθεραπείας, το οποίο στηρίζεται στην επικοινωνία με τους άλλους, στη συγχώρεση, στην ανάληψη των ευθυνών μας, στην απελευθέρωση από τις φοβίες και τις ενοχές μας, και στη συνειδητοποίηση των ορίων της προσωπικής μας βούλησης και των δυνατοτήτων της. Θεωρεί δε, ότι πιο κατάλληλο πρόγραμμα για την περίπτωση του Φίλιπ είναι να συμμετάσχει σε μια ομαδική ψυχοθεραπεία, και τελικά παρά τις ιδεολογικές αντιρρήσεις του, ο ασθενής του αποδέχεται την πρότασή του.

Τελικά η συμμετοχή του Φίλιπ στην ομάδα, κάτω από την έμπειρη καθοδήγηση του Τζούλιους και την αλληλεπίδραση των μελών της, τον μεταμόρφωσε! Ο Γιάλομ αξιοποιεί την ευκαιρία να περιγράψει τον τρόπο λειτουργίας μιας ομαδικής ψυχοθεραπείας και προσπαθεί να μας μυήσει στα μυστικά της. Η περιγραφή των συζητήσεων είναι τόσο αληθοφανής, ώστε ο αναγνώστης νιώθει ότι συμμετέχει και ο ίδιος στις συνεδρίες της ψυχοθεραπευτικής ομάδας. Ακούγοντας τα κρυφά μυστικά ο ένας του άλλου, τις αδυναμίες τους, τις κρίσεις του ενός για τον άλλον ο Φίλιπ άρχισε σιγά-σιγά να κατανοεί πράξεις, συμπεριφορές και να αποδέχεται τον εαυτό του και τους άλλους με επιείκεια κι αισιοδοξία για τη ζωή.

Τελικά o Γιάλομ παρουσιάζοντας τον Σοπενχάουερ, τον αρνητή της ζωής, κατάφερε να μας οδηγήσει στην κατάφαση της ζωής. Ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα για την άποψη του Σοπενχάουερ για την ανθρώπινη ζωή «Όταν, στο τέλος της ζωής τους, οι περισσότεροι άνθρωποι κοιτάζουν προς πίσω, ανακαλύπτουν ότι έζησαν όλη τους τη ζωή εν αναμονή. Με έκπληξη θα συνειδητοποιήσουν ότι αυτό που άφησαν να τους διαφύγει χωρίς να το εκτιμήσουν και να το απολαύσουν δεν ήταν άλλο απ? τη ζωή τους. Έτσι λοιπόν ο άνθρωπος, ξεγελασμένος από την ελπίδα, χορεύει προς την αγκαλιά του θανάτου» μετατρέπεται από τον Γιάλομ σε ευκαιρία να μιλήσει για την αξία και το νόημα της ανθρώπινης ζωής και να μας οδηγήσει σε μια ενεργητική βίωσή της.

Το βιβλίο του Γιάλομ είναι ένα ενδιαφέρον και απολαυστικό μυθιστόρημα ιδεών όπου συμπλέκονται με θαυμαστό τρόπο η φιλοσοφία με την ψυχοθεραπεία μέσα σε ένα λογοτεχνικό κείμενο που καταλήγει να είναι πολύ διδακτικό και «λυτρωτικό» για τον κάθε άνθρωπο.

Κάντε το πρώτο σχόλιο

Υποβολή απάντησης

Η ηλ. διεύθυνσή σας δεν δημοσιεύεται.


*


Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.