Δημοσίευση: Το Βήμα, 10.3.2013
Συντάκτρια: Ίσμα Τουλάτου
URL: http://www.tovima.gr/culture/article/?aid=501902
Ο Τζόναθαν Χολάντερ, καλλιτεχνικός διευθυντής της νεοϋορκέζικης Battery Dance Company, μιλάει για το πρόγραμμα «Dancing to Connect», που βρίσκεται σε εξέλιξη με τη συμμετοχή πέντε δημόσιων σχολείων της Αττικής, και εξηγεί πώς η πολιτιστική διπλωματία μπορεί να γεφυρώσει τις πολιτικές διαφορές
Η συνάντησή μας με τον Τζόναθαν Χολάντερ έγινε την περασμένη Τρίτη το απόγευμα στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής της νεοϋορκέζικης ομάδας Battery Dance Company εμφανίστηκε ευδιάθετος και σε εντυπωσιακά καλή φόρμα, αν λάβει κανείς υπόψη του ότι είχε φθάσει στην Αθήνα μόλις το προηγούμενο βράδυ. Αντιμετώπισε με χαμόγελο την πρόδηλη έκπληξή μου και έσπευσε να προλάβει μια ενδεχόμενη ερώτηση περί τζετ λαγκ λέγοντας ότι δεν ερχόταν από τις ΗΠΑ αλλά από τη Γαλλία. Εκεί ήταν ο προηγούμενος «σταθμός» του προγράμματος «Dancing to Connect», το οποίο αυτές τις ημέρες βρίσκεται σε εξέλιξη στη χώρα μας με τη συμμετοχή πέντε δημόσιων σχολείων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης της Αττικής και, όπως λέει ο ίδιος, το τοπίο «δεν θα μπορούσε να είναι πιο διαφορετικό από ό,τι εδώ».
Το γαλλικό πρότζεκτ διοργανώθηκε σε μια μικρή αγροτική περιοχή στο βόρειο τμήμα της χώρας με υψηλότατο δείκτη ανεργίας και σε συνεργασία με έναν τοπικό οργανισμό ο οποίος ασχολείται με τους «απόκληρους» της κοινωνίας: μετανάστες, άτομα που στερούνται κάθε μέριμνα και φροντίδα, και γενικότερα δεν έχουν δυνατότητες πρόσβασης. Καθώς οι ημέρες συνέπεσαν με αργία των σχολείων, στο «Dancing to Connect» συμμετείχαν εθελοντές, ενήλικοι και παιδιά.
Παρ’ ότι δεν είπε τίποτε σε κανέναν, ο Τζόναθαν Χολάντερ εκ των υστέρων αποκαλύπτει πως στην αρχή φοβήθηκε ότι έλειπαν παντελώς οι προϋποθέσεις για την επιτυχία του προγράμματος. Οι χώροι δεν είχαν θέρμανση, εξοπλισμός δεν υπήρχε, ενώ οι συμμετέχοντες δεν γνώριζαν καν αγγλικά: οι περιορισμένες γνώσεις γαλλικών του ιδίου και κάποιων μελών της ομάδας «έσωσαν» την κατάσταση. Ωστόσο η επιτυχία της καθιερωμένης, μετά το πενθήμερο εργαστήριο, παράστασης στάθηκε μια μεγάλη ευχάριστη έκπληξη.
Τι ακριβώς είναι όμως το «Dancing to Connect», το οποίο από το 2006 έχει ήδη επεκταθεί σε 32 χώρες σε ολόκληρο τον κόσμο; «Πρόκειται για το αποτέλεσμα πολλών δεκαετιών εργασίας σε δημόσια σχολεία της Νέας Υόρκης» εξηγεί ο Τζόναθαν Χολάντερ και προσθέτει ότι, σε αντίθεση με τους περισσότερους πολιτιστικούς οργανισμούς οι οποίοι συνήθως επικεντρώνονται σε μικρότερες ηλικίες, σε παιδιά δημοτικού σχολείου, ο ίδιος και η ομάδα του επιλέγουν τα γυμνάσια, τους εφήβους.
Το «στοίχημα», λέει, είναι πώς μπορείς να φέρεις αυτές τις ηλικίες κοντά στον χορό, όταν μάλιστα δεν έχουν καμία αντίστοιχη εκπαίδευση ή εμπειρία. Το συγκεκριμένο πρόγραμμα είναι ένας τρόπος ενθάρρυνσης της δημιουργικότητας των νέων ανθρώπων έτσι ώστε να μπορέσουν να αρθρώσουν τη δική τους φωνή. «Παράλληλα μαθαίνουν να δουλεύουν μέσα σε μια ομάδα και να αντιμετωπίζουν θέματα για τα οποία ίσως είναι δύσκολο να μιλήσουν. Τα συναισθήματα έρχονται μέσω της κίνησης».
Στη διάρκεια της διαδρομής της η Battery Dance Company έχει ταξιδέψει σε χώρες που αντιμετωπίζουν κρίση, έχει συνεργαστεί με εθνότητες οι οποίες βρίσκονται σε αντιπαράθεση και έχει εφαρμόσει το πρόγραμμα σε «στιγματισμένες» κοινωνίες. «Κάποιες φορές οι λέξεις μπορούν να είναι εκρηκτικές, πραγματικά πολεμοφόδια» λέει ο Χολάντερ. «Οταν όμως χορεύεις με κάποιον, δεν μπορείς να βρίσκεσαι σε αντιπαράθεση μαζί του. Μοιραίως αναπτύσσεται οικειότητα, ένα “μοίρασμα” χώρου και σώματος. Η ίδια η φύση της κίνησης επιτρέπει την αρμονία και δεν αφήνει χώρο στην προκατάληψη και στον φόβο».
Πώς αξιολογείται εξελικτικά το πρόγραμμα; Ο Τζόναθαν Χολάντερ λέει ότι στη διάρκεια των επτά αυτών χρόνων έχει εκπονηθεί ένας αποτελεσματικός και άμεσος τρόπος: τα ειδικά ερωτηματολόγια εισόδου και εξόδου για τους συμμετέχοντες. Ετσι γίνονται εύκολα αντιληπτές οι όποιες αλλαγές και διαφοροποιήσεις. Ως παράδειγμα αναφέρει ένα παλαιότερο πρότζεκτ που συμπεριέλαβε από κοινού ισραηλινούς, παλαιστίνιους και γερμανούς εφήβους.
Το γενικό ερώτημα που ετέθη ήταν το εξής: «Είναι ο πόλεμος λύση στα προβλήματα;». Η αλλαγή του κλίματος στη διάρκεια του προγράμματος υπήρξε εντυπωσιακή, θυμάται ο καλλιτεχνικός διευθυντής της Battery Dance Company, αφού οι θετικές απαντήσεις μειώθηκαν κατά 30%. Αντιστοίχως μειώθηκε και το αίσθημα δυσπιστίας μεταξύ των συμμετεχόντων.
«Οι προκαταλήψεις μένουν έξω από την πόρτα»
Η Battery Dance Company επισκέπτεται για πρώτη φορά τη χώρα μας στο πλαίσιο της περιοδείας της σε έξι ευρωπαϊκές χώρες. Για το ελληνικό «Dancing to Connect», που βρίσκεται σε εξέλιξη αυτές τις ημέρες με τη συμμετοχή πέντε δημόσιων σχολείων (9ο Γυμνάσιο Αχαρνών, 20ό Γυμνάσιο Αθηνών, 46ο Λύκειο Αθηνών, 2ο Πειραματικό Λύκειο Αθηνών, 3ο ΕΠΑΛ Πειραιά), συνεργάζονται η πρεσβεία των ΗΠΑ στην Αθήνα, η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση και ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων.
Τα εργαστήρια αναμένεται να παρακολουθήσουν 100 μαθητές ηλικίας 14-17 ετών. Κατά τη διάρκεια 20 ωρών εντατικής προπόνησης στα σχολεία, με τη βοήθεια ελλήνων και αμερικανών χορευτών, οι μαθητές θα προετοιμάσουν πέντε πρωτότυπες χορογραφίες πάνω σε θέματα τα οποία οι ίδιοι θα επιλέξουν. Την Τετάρτη 13 Μαρτίου το πρόγραμμα θα ολοκληρωθεί με την τελική παράσταση στην Κεντρική Σκηνή της Στέγης. Οι μαθητές των πέντε σχολείων θα παρουσιάσουν τις χορογραφίες τους, ενώ στην παράσταση – η οποία είναι ανοιχτή στο κοινό με ελεύθερη είσοδο – θα συμμετάσχουν και οι χορευτές της Battery Dance Company.
Ο Τζόναθαν Χολάντερ υποστηρίζει ότι όλοι μπορούν να χορέψουν. «Ο χορός έχει περιχαρακωθεί σε πολλές χώρες, κι όμως είναι η πιο απλή ανθρώπινη έκφραση» συμπληρώνει. Τα εργαστήρια αποσκοπούν στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και όχι στην άσκηση κριτικής ή στην επίτευξη της τελειότητας. «Ποιο είναι άλλωστε το επίπεδο της τελειότητας σε μια δημιουργική προσπάθεια;» αναρωτιέται ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ομάδας, υποστηρίζοντας ότι την απάντηση μπορεί να δώσει μόνο το ίδιο το άτομο που συμμετέχει.
Η όλη διαδικασία, συνεχίζει, είναι πολύ διαφορετική από την αυστηρή και πειθαρχημένη χορευτική εκπαίδευση που απαιτείται κυρίως στο κλασικό μπαλέτο, όπου κάποιος οφείλει να αρχίσει σε συγκεκριμένη ηλικία, να διαθέτει έναν ορισμένο σωματότυπο κ.ο.κ. «Στο “Dancing to Connect” δεν υπάρχει τίποτε από όλα αυτά» λέει ο Τζόναθαν Χολάντερ. «Το πρόγραμμα αφορά την παγκοσμιότητα της κίνησης και την προσέγγιση μεταξύ των ανθρώπων. Οι όποιες προκαταλήψεις μένουν έξω από την πόρτα».